B U K U
RUHUT PARMAHANION
DOHOT PAMINSANGON
HURIA KRISTEN BATAK PROTESTAN
R P P - H K B P
1 9 8 7
Daftar Isi
8. PANIMPULI
Kata Sambutan
Nunga mamungka sian taon 1952 naung adong Ruhut
Paminsangon di HKBP jala laos i dope na itapanghe na saleleng on. Alai di angka
tingki na parpudi on tahilala do naung ringkot padasipon Ruhut Paminsangon i
mardomu tu tingki/zaman, asa umampit panghobasionta di ragam ni angka pangalaho
na taadopi nuaeng dahot tu tingki na naeng ro, hombar tu panatapan ni Hurianta
Ala ni i ma diputushon Sinode Godang taon 1984, asa
dipabangkit sada Komisi Ruhut Paminsangon laho manangkasi dohot padasiphon
Ruhut Paminsangon i. Saut do dipabangkit Komisi i na tinolopan ni Parhalado
Pusat. Jala dipillit do na gabe anggota Komisi, sian unsur Praeses, Pandita,
Guru Huria, Bibelvrouw nang sian Sintua na di kota dohot na di desa.
Ndada na manguba hita di Ruhut Paminsangon ni Huria
i, alai na padasiphon do jala paampithon hombar tu pamingkirion ni Huria i. Asa
nang panguhalan manang bahanbahan tusi binuat do i sian: Buku Ruhut Paminsangon
naung adong hian, Konsep Ruhut Paminsangon 1976 dahot Haputusan Seminar Hukum
Siasat Gereja-gereja di Sumatera Utara 1982, Aturan dahot Peraturan ni HKBP
1982-1992, Usulusul sian Ressort na pinapungu di Sinode Godang taon 1984,
Usulusul sian Rapot Pandita Distrik tu Rapot Pandita taon 1983 dahot taon 1985;
dung i muse hasil panangkasion na pinatupa ni anggota Komisi di opat inganan i
ma di Sibolga, Sidikalang, Medan dahot Jakarta.
Asing ni i, pinapungu do muse usulusul na ro sian
Komisi sandiri songon i dahot panimbangion sian Konfessi HKBP.
Dung tinangkasan angka bahan i, satolop do Komisi
laho paunehon goar ni "Ruhut Paminsangon di HKBP" gabe "Ruhut
Parmahanion dohot Paminsangon di HKBP", hombar tu usul di Sinode Godang
taon 1984.
Sangkap disi i ma, asa hombar ulaon parmahanion i
tu ruhutruhut ni paminsangon di bagasan Huria ni Tuhanta. Asa marhite sian
bahanbahan i ma Komisi patomutomuhon rumusan na imbaru. Laos pinaandar dope
muse hasil rumusan i tu manang piga Distrik, isara tu Distrik Sumatera Timur
dohot tu Distrik Medan-Aceh laho rnangido tanggapan.
Dung i dipapungu jala dipadomu Komisi ma angka
pingkiran i muse di rapotna na parpudi ari 16-17 Januari 1987 di STT HKBP
Pematangsiantar
Di Sinode Godang HKBP Januari/Pebruari 1987 dijalo
do Konsep on, sitotophononhon di Rapot Pandita Hatopan 1987. Laho padasiphon
naskah konsep i diboan ma tu Rapot Pandita HKBP sasadistrik bulan
Agustus/September 1987, Rapot Praeses tanggal 8-11 September 1987 di Tarutung.
Dung pinatomutomu saluhut angka pingkiran i, dipatupa ma Konsep Ruhut
Parmahanion dohot Paminsangon di HKBP jala diboan ma tu Rapot Pandita tanggal
9-14 Nopember 1987.
Mansai arga do pingkiran na pinatujolo ni parrapot
na marhaujungan tu sada ni roha mamutushon Konsep Ruhut Pormahanion dahot
Paminsangon di HKBP huhut manjalosa sah berlaku di sandok HKBP dung diedit
muse.
Asa on ma hasil parpudi sian angka proses naung
tinaringotan i huhut naung dijalo sah berlaku di HKBP.
Sai Tuhanta Jesus Kristus, ulu ni Huria i, Ibana ma
mangurupi hita manghangoluhon dohot mandalanhon Ruhut Parmahanion dahot
Paminsangon di Huria Kristen Batak Protestan.
PANGANTUSION TARINGOT TU RUHUT PARMAHANION DOHOT PAMINSANGON
Patujolo
Pinuji ma Debata Jahowa na
tongtong marmahani bangsoNa sian ari pamilliton najolo i sahat ro di sadari on.
Ibana do na mamillit jala manongos AnakNa Jesus Kristus, Parmahan na denggan i (Joh.
10: 11).
Ro do Ibana tu portibi on
songon Parmahan, ditanda do ganup soara ni na pinarmahanNa. Ibana do Parmahan
na denggan. Diseahon do hosaNa humophop angka birubiruNa. Dijaga do hita sian
ragam ni angka huaso na songon rumang ni babiat panoro na naeng mamolgak hita
gabe sirang sian Parmahan na denggan i.
Dijaga jala diramoti do
HuriaNa na marragam i songon i do nang hita di na rap mardalan dohot bangsonta
Indonesia mandompakhon zaman na lam tu majuna rap dohot parungkilonna. Sandok
sasada Ibana do Parmahan na denggan na tuk padamehon, paluahon dohot pasadahon
hita.
Torop do dipabangkit Ibana
angka naposoNa songon parmahan di tongatonganta, alai sai adong do i na so
haposan. Alai anggo Tuhanta Jesus diboan do hangoluan na gok pasupasu di angka
na pinarmahanna, jala ditulak do angka parmahan na so haposan nang na mamboan
poda haliluon.
Ibana do nampuna hita,
dagingta dohot tondinta, ro di sandok artanta nang parsaoranta di parhusoran ni
tingki i ma zaman na lam tu majuna. Ndang loasonna hita mago molo tongtong
tajugulhon umbege, mananda huhut mangihuthon soaraNa dohot dalanNa. Ala ni i
gabe margogo ma hita marpanindangion na mangolu maradophon angka huaso na adong
di tongatonga ni parsaoranta na marragam i di portibi on, songon i nang
maralohon angka debata sileban.
Ai hot do pandohan ni Tuhan
Jesus nang tu hita sahat ro di sadari on na mandok: "Ditangihon angka
birubirungKu do soarangKu jala hutanda do nasida, diihuthon nasida do Ahu. Gabe
hulehon tu nasida hangoluan salelenglelengna; ndang be mago nasida
salelenglelengna jala ndang tarrampas manang ise nasida sian tanganku"
(Joh. 10: 27 - 28).
Ala ni i do diparmahani jala
dipinsang Ibana hita molo manimbil hita sian Hata dohot dalanNa. Ai dilehon do
patikNa tu hita na mamboan ngolu na gok pasupasu asa tapangke i di bagasan
holong maradophon dongan jolma. Asa ingkon badia do angka na porsea i, ala
badia do Debata na manjou jolma tu harajaonNa (3 Musa 19: 2; Jes. 6: 3; Mat. 5:
48; 1 Pet. 1: 15 - 16). Ala ni i ma ingkon sipasidingon ni na porsea i do dirina
nang parsaoranna sian dosa dohot ulaon ni sibolis (1 Pet. 2: 1 - 2).
Tama do ingkon unduk hita
manjalo parmahanion dohot paminsangon ni Huria i, ai tarajumi do. Debata
sandiri na patauhon hita marhite Hata dohot patikNa i, asa tau hita jongjong
songon halak na niasianNa jala na pinarbadiaan ni mudar ni Jesus naung manobus
hita gabe jolma na imbaru (2 Kor. 5:17), hubut patorashon haporseaonta so
hasurahan paima ro Ibana paduahalihon (1 Tes. 5: 23).
Asa ingkon rajuman do ia ulaon
parmahanion dohot paminsangon na pinatupa ni huria i, songon ulaula dohot dalan
ni Debata do i laho pauliulihon huriaNa di portibi on (Mat. 18:15 - 18; 1 Kor.
14:26).
1. Lapatan ni Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
Ia ruhut parmahanion dohot
paminsangon i, i ma ruhut sidalanhononhon laho marmahani dohot maminsang na
maralo tu habadiaon ni huria i. Ingkon badia do huria i di portibi on, ala ni i
sialoon ni huria i do nasa dosa na niula ni ruasna unang gabe pargasipan di
huria i. Ai marhite Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon i togutoguon ma angka
pardosa anggiat dipauba rohana gabe mangolu ibana muse (Hes. 33: 11; 1 Kor. 5:
5).
Asa ia sangkap ni Ruhut
Parmahanion dohot Paminsangon, i ma laho manogunogu dohot pauliulihon huria i.
Dibahen i ganup halak na padalanhonsa naeng manghangoluhon holong ni roha,
unang ma songon panguhum sambing ibana dirajumi, alai songon parmahan do tahe
na mangaramoti tondi ro di ngolu ni na pinarmahanna (Hes. 3: 20; Mat. 16: 19).
Hombar tusi, adong tolu
pangalaho siingoton ni huria laho mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot
Paminsangon tu pangalaosi:
- Manogunogu ruas ni huria asa marsihohot di holong ni Kristus Jesus.
- Manjaga asa polin huhut unang rarat dosa i di tongatongana. Ai marhite sian pinsangpinsang i naeng dipanghilalahon pardosa i rimas ni Debata paboa na so jadi pasombuon parjahat i mian di bagasan hajahatonna.
- Marhite jamita, poda, tangiang dohot parmahanion do palumbaon halak na naeng mardosa asa dipasiding dosa i huhut dijamothon dirina.
Asa magopo do nasa paminsangon
parhuriaon ia so nionjar ni holong ni roha nasida maminsang. Ai ndada na
manorui umbahen dipinsang nasida alai na mangurupi jala mangajari do. Anggiat
marhite paminsangon i gabe mangolu tondi nang parsaoranna.
2. Na mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
Huria do na marmahani dohot na
maminsang angka pangalaosi marhite angka parhalado ni huria niuluhon ni pandita
manang wakilna. Ndada holan parhalado disi rajuman na maminsang nasida alai
tung sandok huria i do. Dibahen i tama do saluhut nasida manjaga asa unang masa
pangalaosion di huria. Ala ni i ingkon saluhut do nasida patut palumbahon na
naeng mardosa i.
Ndang sai tarbahen sandok
huria i marpungu, sae ma holan angka na pinajolo ni huria i, i ma angka
parhalado ni huria. Di rapotnasida ma dipamanat ia adong sitangkasan manang
sipinsangon sian angka dongan na mangalaosi.
Ia i ditotophon rapot i, i do
putusna. Dung putus panimbangon taringot tu paminsangon sibahenon tu parsala,
dipingkiri rapot i ma dalan pasingothon ibana huhut manangianghon ibana. Ai
umbahen dipinsang ibana asa saut do ibana malua sian pangalaosion manang dosana
gabe mangolu muse. Naeng ma botoon ni parsala, sandok huria i do na patupahon
paminsangon ala ni pambahenanna, ndang roharoha ni parhalado na maminsang
ibana.
Ndang tagamon so unduk rohana,
jala mabiar huhut maila ibana, molo dihilala sandok huria i do na maminsang
ibana. Ndang jadi ginjang roha ni na maminsang, alai naeng ma mardongan
tangiang rapot i padalanhon pinsangpinsang tu pangalaosi i, ai rap jolma na
gale do hita hinaliangan ni dosa. Holan ala asi ni roha ni Debata sambing do na
mangaramoti hita, umbahen so madabu hita tu dosa.
3. Na hona Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
Sipinsangon ni huria do angka
nangalaosi, partohonan manang ruas ni huria, i ma parpangalaho na maralo tu
Hata ni Debata na mangulahon dosa na patar manang na buni. Ia dosa na patar i
ma songon naung dipaandar di bagian III, IV, V, VI ni buku on.
Alai maol do botoon taringot
tu dosa na buni. Masuk tuson do angka hasalaan na manggagat songon burbur, gabe
songon tasik ni bosi na maol longkangan, na pola tahe sai diampini halak
hasalaan i.
Mansai jorbut do panghorhon ni
dosa na buni, pola dipartahanhon jala dihalomohon halak laho mangulahonsa ai
gabe utang i dihilala rohana molo so diulahon hasalaan i. Sipata do angka halak
sisongon on martopenghon kebudayaan manang ekonomi laho mangulahonsa, ai sai
adong do hagogoon na manait rohana, gabe lam madabu jala mago ma haporseaon
dohot ngolu partondion dohot ngolu parhuriaonna. Debata do na manguhumi
pangalaosion na buni.
4. Siingoton ni na mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
Ia angka na mandalanhon Ruhut
Parmahanion dohot Paminsangon, naeng ma na mangalehon tingkina dohot rohana
songon parmahan na pauliulihon tondi ni pangalaosi i unang ma songon panguhum.
1.
Ndang
sintong pardalan ni Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon, ia pintor dihudus
mandabu paminsangon so jolo ditopot jala ditangkasi hasalaan i (hurang
hatorangan na tangkas/bukti).
Unang ma dipaujung paminsangon i marhite na holan sahali
marrapot, alai naeng ma dua tolu hali. Molo maol dihatai, unang tompu, ai
dokdok do ulaon manguhumi.
Asa tagan so diputushon dope paminsangon i, naeng ma jolo
tangkas dapot hatorangan pambahenan ni pangalaosi i ro di alana umbahen dilaosi
ibana patik ni Debata. Jumolo ma begeon hatorangan i sian pangalaosi i sandiri,
ndang sian halak na asing.
3.
Unang ma
masidokdoki didalanhon paminsangon i. Unang mamilimili manang marnida bohi laho
padalanhonsa.
4.
Unang ma
dipangke (diperalat) Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon i laho pasombu tagas
mamaloshon manang paduruhon dongan, tarlobi molo adong parsalisian dohot
hamaolon di huria.
- Ingkon di bagasan holong ni roha ma angka na mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon i.
5. Ruhut ni paminsangon
Naeng do mansai jamot
patulushon paminsangion asa tongtong marsaringar tondi parmahanion nang
panogunoguon i, ndada naeng patubuhon hansit ni roha, baliksa asa ditundalhon
hasalaanna, jala asa lam marsangap Debata siala hamubaon ni rohana i.
Nang pe dos sude dosa, ndang
adong na metmet dohot na balga, alai marningot tondi parmahanion dohot
panogunoguon na adong di Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon, nunga porlu adong
bahenon tirket ni paminsangon i.
Deba dosa pangalaosion nunga
tuk pinsangon holan marhite sipasingot di jolo ni parhalado, deba marrumang uhuman
na adong hatontuanna (hukuman bersyarat), jala na umborat ndang tarjua so
pabalion sian huria. Marhite i diondolhon disi tujuan manang fungsi
parmahanion, pangajarion dohot panogunoguon ni Ruhut Paminsangon di huria i.
6. Siingaton ni huria maradophon na hona pinsang, tagan di bagasan ruhut paminsangon
Tongtong do sihobasan ni huria
panghobasion parmahanion tu angka na hona pinsang, ai ndang lomo roha ni Debata
mida hamatean ni parjahat. (Hes. 33:11). Ndang jolma sapalsapal/na so marguna,
jala ndang songon musu nasida rajumon. Diingot Pandita, Guru, Sintua,
Evangelis, Parjamita Ina, Diakones dohot natorop ma manangianghonsa, ai ingkon
ingoton do, umbahen dipinsang huria ibana, anggiat mulak nian ibana sian
haliluonna. Ala ni i sitopoton do ibana, sipaingoton nang pe jogal rohana.
Ingkon naeng hilalaonna holong ni roha ni parmahan i di ibana, anggiat olo gabe
dauk rohana. Naeng do mulak parjahat i tinalahon ni holong ni roha. Manang beha
pe uhum dihonahon tu parsala, jadi do ibana marminggu, siarahononhon do tahe,
anggiat unang ditadinghon parmingguon i. Ai beha ma ibana mulak ia so jolo
ditangihon Hata ni Debata.
Alai tutu di balian ni huria
do ibana rajumon (l Kor. 5:11; 2 Tess. 3:6; Tit. 3:10). Naeng do
dipanghilalahon huria i tu parsala i asa ditanda ibana hahuranganna paboa na so
haposan ibana, ndang sitangihononhon dope hatana di huria. Saleleng adong dope
ruas ni huria di bagasan paminsangon, songon utang ma i di na sahuria i. Ndang
jadi mansohot nasida mangalului dalan manogunogu na lilu asa mulak tu
hasintongan.
Taringot tu na hona Ruhut
Parmahanion dohot Paminsangon:
- Naeng ma jolo adong boaboa.
- Molo parhalado do na mangalaosi i, naeng ma botoon ni Praeses na masa i.
Nasa Ruhut Parmahanion dohot
Paminsangon na pinadalan ni huria tu sasahalak ruas ni huria, sisuraton do i tu
notulen dohot tu buku Parmahanion dohot Paminsangon.
7. Panjangkonon ni huria di parsala na naeng mulak
Rade do tongtong huria i
manjangkon haroro ni parsala na naeng mulak i, ai marhite i lam moru ma utang
ni na sahuria i maradophon Parmahan Na Sumurung i, i ma Tuhan i. Parbue ni
tangiang dohot ulaon ni huria do na pinataridahon ni sangkap ni parsala na
naeng mulak i, ala naung marpanghorhon i tu diri ni parsala i.
Dapothonon ni parsala na naeng
mulak i ma pangula ni huria dalan pabotohon sangkapna naeng mulak. Urupan ni
pangula ni huria ma ibana laho manurathon pangidoanna i, asa adong siboanon tu
rapot ni parhalado na niuluhon ni pandita manang wakilna. Dung denggan
ditimbangi rapot pangidoanna i, paboaon ma i muse tu ibana, asa rade ibana
umbege hata ni tingting panjangkonon di bagasan parmingguon.
Sihobasan ni guru huria dohot
pandita ma ulaon panjangkonon i di tongatonga ni huria, di jolo ni Parmahan na
Sumurung i. Ai nunga saut be parsaoran na ginohan ni holong ni roha ni Debata
na patut sihalashononhon songon ari na balga, ari pardamean di sandok huria i.
Taringot tu panjangkonon di
halak na matemate ne: Boi do jangkonon mulak tu huria halak na hona pinsang
naung matemate ne, molo dipatuduhon unduk nang hamubaon ni rohana dung
ditangkasi pandita hinasintongna. Jala na boi do pasahaton tu nasida Ulaon na
Badia; songon i nang molo monding nasida, boi do antoan ni huria hombar tu
panangkasion ni panditana.
Taringot tu panjangkonon di
parhalado ni huria: Molo hona Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon sasahalak;
partohonan di huria. alai nunga dipauba rohana jala dijangkon huria i
parsitutuon dohot hatauonna, boi do nasida sumuang manjalo dohot mangulahon
Tohonanna muse molo so pola mambahen gasip tu huria i.
PARTORDINGNA LAHO MANDALANHON RUHUT
1. Pangalaho ni parmahanion dohot paminsangon i
Tangkas do diajari Tuhan Jesus
siseanNa taringot tu parmahanion i, ai didok do di Joh. 21:17 tu si Petrus:
"Parmahani ma angka birubirungKu". Jala di Mat. 18: 15 - 17 didok:
"Molo mardosa donganmi, topot jala ajari ibana. holan hamu padua. Molo
ditangihon ho, dapot ho do ibana gabe donganmu muse. Alai anggo so ditangihon
ho, arahon ma donganmu sada manang dua, asa hinatindangkon ni dua manang tolu
halak nasa hata. Alai molo so ditangihon nang nasida, paboa ma tu na sahuria i.
Molo so ditangihon nang huria i, etong ma ibana songon parbegu".
Ala ni i tagan so saut dope
mardosa sasahalak, patut do mardalan parmahanion asa unang masa nian na bali
manang haruar sian huria i.
Ala marsibalgai do panghorhon
ni sala manang dosa i, naeng ma manat angka parhalado manimbangi asa unang masa
uhum na borat tu parsala na ummetmet, hape numeang tu parsala na umbalga.
Ai ragam do dosa i. Adong do i
dosa na so tinuntun, dosa ala na tarpaksa, dosa ala ni na ginintalan, dosa na
tarsor, adong muse dosa naung sinangkapan hian, nang na tinuntun pe.
Anggo panghorhon ni dosa
manang pangalaosion i, manorusi do i sahat tu harohaon ni jolma (kejiwaan),
parsaoran di masyarakat, songon i nang tu sundut na mangihut nang tu sude jolma
pe. Dilehon Tuhan Jesus do huaso tu angka siseanna i manesa dohot pahothon dosa
ni angka pardosa marguru tu dosanasida be (Mat. 16:19; 18:18; Joh. 20:23). Alai
sijangkonon do mulak pardosa tu tongatonga ni Huria marhitehite na papatarhon
hasesaan ni dosana di Huria i.
Balga do asi ni roha ni Tuhan
Jesus manjangkon pardosa na manolsoli rohana; alai laos balga do uhum nang
rimas ni Debata dompak halak na jogal roha dohot pangansi. Molo dihaburjuhon
Huria i maminsang angka pangalaosi, lam ias ma parsaoran i, gabe denggan
pangalahona, tau sitiopon ni angka na so tang dope haporseaonna. Badia ma Huria
i nang idaon ni angka parugamo na asing molo dipadao pangalaho ni angka
siparsala i. Alai molo dipasombu do, ramun ma Huria ni halak Kristen di roha ni
angka parbegu nang parugamo na asing.
Asa na ringkot do uhum
parhuriaon, ai pangajarion do i mangaramoti dongan, huhut manonggoti parsala di
salana dohot manogunogu nasida mulak tu Debata.
Sitogutoguon do ruas laho
mananda hahuranganna, manang dosana na buni, manang dosa hasianna (dosa na so
tartinggalhonsa). Hata ni Debata do na boi maminsang dohot manogunogu ibana asa
margogo manadinghon dosa i, so pola ala pinadapot ni Ruhut Parmahanion dohot
Paminsangon. Boi do hita so dapot ni aturan ni jolma, alai patar do ianggo di
jolo ni Debata.
Hinorhon ni i naeng ma ganup
hita mangoloi Debata, asa unang manghorhon mara di tondinta, di ngolunta, di
keluarganta nang di parsaoran masyarakat, ai taboto do ndang hagabusan hita
Debata.
2. Tanggatangga siingoton laho mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
Taringot tu tirket ni
pangalaosion: adong na dipaingot, adong do na dischorsing, adong do nang na
dipecat. Mangihuthon Buku na Badia i, adong do 5 (lima) tangga siingoton ni
huria laho mandalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon.
a. Panogunoguon/panorangion tu Huria.
Porlu do bahenonta panorangion
di pangantusion ni lapatan dohot tujuan ni Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon.
Asa molo madabu uhum, unang
dirajumi ruas i songon paksaan dohot uhuman sambing, alai tanggungjawab ni
sandok ruas do mangargahon dohot padalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon
i. Ingkon dihilala ganup ruas ni Huria do, ia Ruhut Parmahanion dohot
Paminsangon i dalan ni Huria i do i mangaramoti, marmahani, papitahon Huria i
dohot manogunogu ganup halak tu ngolu na Kristen na marojahan tu Hata ni Debata
(2 Tim. 3: 5; Kol.3: 16-17).
Denggan do sude ruas ni Huria
mangantusi jala umboto Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon i marhitehite
boaboa, ai naeng ganup nasida rade manjalo ruhut na mangonai tu nasida
manghorhon tu hamubaon ni roha.
Naeng do ganup ruas ni Huria
umboto jala mangantusi lapatan ni Patik ni Debata, lumobi pangajarion di angka
na naeng manghatindanghon haporseaonna. Ai tung so denggan do madabu
pinsangpinsang tu sada ruas ni Huria hape na so diboto do na sala pambahenanna
i.
Ala ni i patut do:
- Togutoguon do ruas ni Huria i tu habuluson mulaulaon (2 Tes. 3:12) jala unang diula ulaon na maralo tu Hata ni Debata.
- Togutoguon do ruas ni Huria asa nasa pambahenanna bahen hasangapon dohot pujipujian tu Debata, isarana marhite tumpakna, peleanna, guguanna tu Huria dohot parsaoranna tu masyarakat na humaliangsa. Angka ulaon sisongon i do mambahen angur hakristenon gabe tartogu ganup halak laho pasangap Debata (1 Kor. 10:31; Rom 14:18).
- Nang parhalado ni Huria pe patut do togutoguon umboto Aturan ni Huria, Konfessi nang Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon ni Huria asa unang adong na sala padalanhonsa.
b. Sijagahononhon
Sijagahononhon do: Angka
pingkiran dohot sangkap na paholang hita sian Debata dohot sian Hata na Badia
i, angka na naeng manirang hita sian Huria dohot angka roha na manegai/mangalo
dos ni roha (Rapot) ni huria i. Molo adong pangalaho na masa di masyarakat umum
na maralo tu Patik dohot haporseaon ni Huria, manang hagogoon na naeng manuruk
tu tongatonga ni Huria, isarana, hamajuon saonari marhite hasipelebeguon na
modern, na mamboan pelean parsantabian (sesajen), mambahen
parsaoran/panghataion dohot angka na monding, ulaon pesta adat na nirajuman
pangalapan tua na so mardomu tu parbue ni haporseaon, hamoraon dohot hasangapon
tu diri na so marojahan tu Hata ni Debata, songon i nang na mambahen Almanak
gabe parhalaan, pengguguran kandungan dengan sengaja, kumpul kebo, korupsi,
pinda ndang mamboan surat parhuriaonna dohot angka na mangulahon tortor
hasipelebeguon dohot angka na suman tusi (Epesus 5:1 1).
Sisosohononhon do tu natoras
ni dakdanak na pasikolahon ianakhonna tu parsikolaan ni parugamo na asing asa
dijamothon nasida di sikola i unang gabe lipe (muba) haporseaonna.
c. Sipasingothononhon
Di Mat. 18:15 - 17, torang do
didok Tuhan Jesus tu angka siseanNa, asa tangkas dipaingot jala diajari halak
na marsala i marhite na manopot sahali ro di dua hali, asa unang ditorushon
dalanna na sala i. Asa ndang manigor padalanon paminsangon (hukum percobaan) tu
halak i so jolo ditopot. Tagan so saut dope mardosa na naeng mardosa i, molo
binege baritana, tinopot ma ibana jala pinodaan. Godang do halak na olo
manangihon lumbalumba gabe ndang saut nasida mardosa. Molo manigor madabu uhum
tu sada halak so jolo pinalumba ibana, sala do Huria i disi, jala dihasogohon
Debata do sisongon i. Molo so ditangihon soara ni na palumba ibana, jinou ma
ibana tu jolo ni Pandita asa dipaingot. Molo ndang ditangihon be, diarahon
Pandita i ma dua nari donganna pasingothon ibana. Molo tong jogal rohana
manulak hata sipaingot i, niarahon ma ibana tu jolo ni rapot Parhalado, asa
disi pinaboa tu ibana uhum na tama. Ia manigor unduk rohana manopoti hasalaanna
jala ditundalhon, hata sipaingot na tu ibana di jolo ni rapot i, i nama
hasaeanna.
d.
Paminsangion (masa ujian, percobaan, schors)
Andorang so pinadalan
paminsangion i sipatupaon ma:
- Sipaingoton do na marsala i 2 (dua) ro di 3 (tolu) hali paboahon hasalaanna.
- Boanon ma ibana tu Rapot Parhalado na niuluhon ni Pandita Ressort manang wakilna.
- Bahenon ma surat resmi sian Huria tu ibana.
- Tingtinghononhon ma di Huria.
Siramothononhon do di Rapot
Parhalado, sotung maposihu uhum i gabe mandele ibana; manang maneanghu gabe
langgus rohana. Ala ni i ingkon jamot do panimbangion i. Molo so tarpaujung be,
diboan ma hata i tu Rapot/Sinode Ressort.
e. Pabalihon parsala sian Huria
Ia uhum tu na so olo
tumadinghon pangalaosionna manang dosana, i ma sipabalion sian Huria manang
sadia leleng. Lapatanna: ndang taruli be ibana di angka arta ni Debata, ndang
jadi marulaon na badia. Molo satahi amanta i dohot inanta i di hasalaan i,
ndang dongan Kristen be nasida rajumon, ndang tardidi dakdanakna, ndang lehonon
suratsurat hatorangan tu nasida. Ndang haposan, ndang dohot ibana marsoara di parpunguan
ni halak Kristen, ndang jaloon guguan Huria sian ibana.
Dohonon ni Pandita i ma tu ibana, na so tarbahen sesa dosana. Sitingtingon do di gareja nasa sipabalion (partohonan manang ruas), bahen lumbalumba tu Huria i jala sunggulsunggul, anggiat unang masa be pangalaho sisongon i. Ndang jadi dandoon parsala i songon ruhut harajaon, unang dirimpu halak, tarsesa dosa bahenon ni hepeng. Ndang pola sipaluon giringgiring laho pabalihon pardosa i songon tu na mate. Ala nunga disoadahon halak on be hakristenonna di hata nang di ulaon, nang di pambahenan, jala ndang parduli di pinsangpinsang, etongon ma halak on songon parbegu, pabalion ma nasida sian Huria.
Dohonon ni Pandita i ma tu ibana, na so tarbahen sesa dosana. Sitingtingon do di gareja nasa sipabalion (partohonan manang ruas), bahen lumbalumba tu Huria i jala sunggulsunggul, anggiat unang masa be pangalaho sisongon i. Ndang jadi dandoon parsala i songon ruhut harajaon, unang dirimpu halak, tarsesa dosa bahenon ni hepeng. Ndang pola sipaluon giringgiring laho pabalihon pardosa i songon tu na mate. Ala nunga disoadahon halak on be hakristenonna di hata nang di ulaon, nang di pambahenan, jala ndang parduli di pinsangpinsang, etongon ma halak on songon parbegu, pabalion ma nasida sian Huria.
3. Na padalanhon Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon i
- Molo ruas do na marsala i, Rapot Parhalado do mambahen paminsangon i tinolopan ni Pandita.
- Molo partohonan do na marsala i, Rapot ni donganna satohonan do mambahen paminsangon i:
- Tu Sintua, donganna Sintua na sahuria i do manimbangi niuluhon ni Pandita.
- Tu Diakones, donganna Diakones ma manimbangisa niuluhon ni Praeses.
- Tu Guru Huria, angka donganna Guru sa-Distrik niuluhon ni Praeses do mambuat haputusan.
- Tu Parjamita Ina (Bibelvrouw), donganna Bibelvrouw sa-distrik niuluhon ni Praeses do mambuat haputusan.
- Tu Evangelist, donganna Evangelist ma manimbangi niuluhon ni Praesesna.
- Tu Partohonan Pandita songon on ma:
- Hasalaan na mardomu tu administrasi, Pucuk Pimpinan ma padalanhon paminsangon i.
- Molo hasalaan na mardomu tu tohonan do, Rapot Pandita sa-Distrik na niuluhon ni Praeses niadopan ni Ketua Rapot Pandita do manimbangisa.
- Molo na mardomu tu poda haporseaon do, Rapot Pandita Hadomuan ma manimbangi dohot padalanhon paminsangon i.
RUMANG NI PANGALAOSION NA MARALO TU PATIK NI DEBATA
Marhite panandaonta di Patik ni Debata di bagasan Buku na
Badia i dohot Konfessi ni Hurianta lam nalnal do idaonta angka rumangrumang ni
dosa sipasidingon (paheba 2 Musa 20; 5 Musa 5; Mat. 5 - 7).
1. Mangonai tu Patik Parjolo dohot Paduahon (Pangoloion di Debata).
- Mambahen butti tu haumana (mamele boras pati ni hauma/keramatna), manjujur ari, mangupa tondi, pasigathon rasian ni tanganna tu datu, manungkun parsorion tu ahli nujum, umpeop ulos ni tondi, umpeop Piso manang hujur ni begu, mangondaondai, manahui tua sian na mate, porsea di tona ni natuatua na maralo tu Hata ni Debata, padalanhon juhut tata andorang so borhat bangke ni na mate tu kuburan (begu ni na mate i do dirajumi na manggalang). Martonggo di tingki mangarapot, marhajinjang paulak jual tu jabu tingki matean, papurpur sapata di parmonding ni halak na punu (na so mardakdanak baoa) manang na mate ponggol (so sanga sohot) dohot tortor na marlaok hasipelebeguon.
- Na manortori, na manulangi manang manganapurani holiholi na niongkal, na mangalap tondi ni na marsahit (di tingki tarsonggot, tinggal ninna tondina di inganan i), na mardebata idup, na marsomba tu tunggal panaluan dohot pohung, begu, na palaho parsili dohot sipaimbar, na mansaem (mambahen saem, asa intap ni i), na pauli parpagaran, na marsanti, na marmanuk di ampang (na manungkun dia ma na naeng masa tu ngoluna), patupa partahanan ni daging (alemu), mandabu aji, na mandohoti ulaon hasipelebeguon, na mangapus hoda, na marbonang manalu, mamiahi hoda, marmiak manuk, na mangalahat horbo na marojahan tu haporseaon hasipelebeguon, mangallang babi pangambat, babi panungkol, pamispison, dohot angka na suman tusi. Suang songon i molo gabe ruas ni partei manang aliran ni sisoadahon Debata.
- Na marsomba tu mulajadi na bolon, debata asiasi, debata Batara Guru, marsomba tu soripada, debata mangala bulan, i ma na marurat di ugamo hasipelebeguon.
- Na mardebata arta (isara ni: mammonisme, materialisme, konsumerisme, kapitalisme) na maralo tu Hata ni Debata, songon i nang angka rumang ni "parbinotoan" na marojahan tu hasipelebeguon, nang rasialisme, sekularisme, panatisme na maralo tu Hata ni Debata.
2. Mangonai tu Patik Patoluhon (Manggoari Debata).
I ma na mamurai manang
margapgap manang manolonnolon manang marujarujaran na roa marhite goar ni
Debata. Songon i na mansoadahon ugamo di tongatonga ni parugamo na asing. Jala
ingkon tangkas do hita martangiang di bagasan goar ni Tuhanta Jesus Kristus Ulu
ni Huria i.
3. Mangonai tu Patik Paopathon (Pabadiahon ari Minggu).
I ma na losok marminggu,
mangula manang papinjamhon artana pola sundat marminggu, na paloashon bidat
(parhaporseaon na asing sian HKBP) marjamita di jabuna (asing ala paradaton),
mangadati di ari Minggu, parhalado na padalanhon haputusan so tinolopan ni
Pandita Ressort manang wakilna, Rapot ni Parhalado manang ruas na manimbil sian
aturan/paraturan ni HKBP, na manggaori parmingguan, mangulahon ulaon sakramen
sian na so pandita, na paloashon bidat marjamita di huria.
Na so manggarar guguan na tama
di Huria, na so olo padidihon anakhonna, na manjalo pandidion paduahalihon
(baptisan ulang), na so marsuru dakdanakna tu parguruan laho manghatindanghon
haporseaon, na mansoadahon ugamona di jolo ni halak, na manginsahi parminggu
dohot na marulaon na badia. Songon i do nang partohonan na sala mangulahon
tohonanna. Ganup halak na mangulahon ragam ni na sala i, sitimbangan ni Rapot
Parhalado do i.
4. Mangonai tu Patik Palimahon (Pasangaphon natoras ).
Angka na so pasangaphon
natorasna:
- I ma na pahatahatahon manang manihasnihasi natorasna, na mangogai natoras, na so mardongan pangoloion, na mamboan parkaro manang parsalisianna tu jolo ni na so porsea, isara ni parbadaan ni ruas ni Huria sama nasida, tarmasuk ma i na marsaripe na panirangnirangon, na marhu ni roha mida natuatua.
- Na mamurai natorasna, na mangonai tangan tu natorasna. na palaholahohon natorasna. Ndang olo marmudumuduhon ala naung matua, na mangarampas ugasan ni inana panoroni.
5. Na mangonai tu Patik Paonomhon (pamunuon).
- I ma na mangarsalu donganna manang mambahen tihasna, mamunghuli donganna jolma, parmabuk/sisobur tuak, alkohol. sigadis narkotika. morpin dohot ganja, pasiaksiakhon na tinompa (pinahan nang angka binatangbinatang).
- Na mamusa donganna. na manggadami, mangardomi, mandormai donganna, paborhaton pangulubalang dohot paihutihut donganna tu ulaon sisongon i nang angka na maniop rasun.
- Na maningkot dohot abortus provocatus (pengguguran kandungan).
6. Mangonai tu Patik Papituhon (pangalangkupon).
- Marroharoha (sangkap na roa) tu halak na asing.
- Na tois marabit; na gere/gemor mangkuling. Parhata barangsi.na girgir manonton film porno (sisungguli hagiot ni daging).
- Na mangabing, na paabinghonsa. germo dohot boruboru si babi jalang (WTS). na marlangka pilit. na marsiduadua. na palahohon jolmana, na mahilolong, ro di angka na mangurupi di ulaon na jat i. Songon i muse na homo sex (parmainanon ni baoa tu baoa) dohot lesbian (parmainanon ni boruboru tu boruboru). hahisapon dohot nasa ulaon hailaon (Rom 1: 24-27).
7. Mangonai tu Patik Paualuhon (panangkoon ).
1.
I ma na
mamogo tongosan, pardasing na mangansi, pangemur, pancopet, na matorbanghu
pabungahon hepengna, ijon, silansumhon boniaga (digadis na so boniagana),
panangko, terpidana, korupsi.
- Na somal manangko, manjalo na tinangko, mamogo hepeng ni halak, na satahi dohot panangko, mangangati, pandobo, panodong, pambongkar, pamorus (sitangko haminjon - pambarobo - sitangko suansuanan).
- Penyanderaan/penculikan.
8. Mangonai tu Patik Pasiahon (sitindangi gabus).
I ma na marhata tundal dohot
manghatindanghon na so tutu di jolo ni jolma, papeolhon uhum, manolon na so
tutu, na mambahen surat agong (surat kaleng).
9. Mangonai tu Patik Pasampuluhon (panghaliangion ni roha di arta dohot jolma).
- Ima na mamolamola naposo ni dongan, na marmitmit/marmihimmihim.
- Manghaliangi ugasan ni dongan, lumobi ugasan ni na metmet, na pogos manang na mabalu, mamolamola dongan saripe ni dongan, mangalehon pokok tu parjuji manang manjabuisa, na paorot tuhe ni parbalohan dohot talutuk.
Pangalaosion na gabe gasip di
Huria, ingkon tangkas do timbangon ni Rapot Parhalado, ai asingasing be do roha
ni pangalaosi i. Tupa do masa pangalaosion i ala ni tois ni rohana, alai adong
do i ala tarsor ibana.
Ingkon sasoara sandok
parhalado maminsang angka parjahat sisongon i, unang rarat hajahaton i. Ramun
do barita ni hakristenon molo dipaula so diida Huria i dosa na masa.
ANGKA RUMANG NI PANGUNJUNAN NA BOI PAHOLANG NGOLU SIAN HAKRISTENON
1. Parbagason.
Dung ditompa iolma i, didok
Ibana ma: "Ndang jadi punjung jolma i; Hubahen ma di ibana sada
pangurupina bahen donganna" (1 Musa 2:18). Angkup ni i didok Tuhan Jesus
do di Mat. 5:32: "Ganup na palahohon na niolina, ia so ala ni na
marmainan, na palangkuphonsa do. Pangalangkup do nang na mambuat na sirang
i". Antong na pinadomu ni Debata, ndang jadi sirangon ni jolma. Hombar tu
ruhut habadiaon dohot partanggungjawaban di parsaripeon ni hita halak Kristen,
diaturhon hurianta ma :
1.
Molo naeng
mamungka pardongan saripeon, ingkon jolo tuk do umur ni baoa i 19 (sampulu sia)
taon, jala boruboru i 16 (sampulu onom) taon. Hombar do i tu na niaturhon ni
pamarenta Republik Indonesia di Undang-Undang Perkawinan. Molo asing sian
hatontuan i (isara ni umur, tingki, panolopion ni natoras dohot pangalaho na
asing), holan Praeses di Distrik i do na boi mangalehon dispensasi.
2.
Sipatupaon
do parmahanion, patoranghon lapatan dohot tanggungjawab di parsaripeon ni halak
Kristen tu pangoli dohot oroanna andorang so tingki pamasumasuon parbagason i.
3.
Ndang
hatolopan parsaripeon di ruhut hakristenon :
a.
Di sada
halak baoa dohot inana panoroni.
b.
Sahalak
baoa dohot ibotona, nang dohot boru ni namboruna tangkas, nang mariboto sian
inang na marpariban tangkas.
c.
Na ginoar
dua pungga saparihotan, mandok dua baoa na martinodohon mangoli tu dua boruboru
na martinodohon.
4.
Dung
dipatupa partumpolon di bagas huria manang di kantor huria manang di gareja (di
adopan ni keluarga na solhot dohot sintuana) ingkon jolo ditingtinghon do dua
hali ari Minggu, i pe asa manjalo pasupasu parbagason. Molo ingkon sahali
tingting ala ni alasan na mamaksa, ingkon sian Pandita Ressort do jaloon
panolopion (dispensasi) tusi. Nang pamasumasuon di ari Minggu ingkon sian
panolopion ni Pandita Ressort do i, ala naung tangkas dipamanat nasida sialana.
5.
Pandita do
na pasahathon pamasumasuon tu na marbagas di gareja. (molo ingko di pasupasu di
huta, dipasahat Pandita i ma ulaon i tu Guru Huria manang tu Sintua). Ianggo
catatan sipil urusan ni pamarenta do i. Alai ingkon paingoton ni Huna do.
sotung tarlalap na naeng marbagas i, ndang pasurathon parsaripeon nasida tu
catatan sipil. Ala ni i, 4 (opat) ari dung tingting paduahalihon, i pe asa
patupaon pamasumasuon di na naeng marbagas i. Alai na boi do Praeses
manimbangi, molo ingkon humatop sian i.
6.
Tarpatupa
do pamasumasuon di gareja tu na maiturun/mangalua molo:
a.
Adong surat
sian Pandita, paboa naung jolo sian panangkasion ni Pandita pangaluaon i, paboa
na so adong ulaon nasida na maralo tu Huria dohot adat.
b.
Adong surat
panolopion sian paranak dohot parboru, manang sian pangamai (wali).
c.
Ditangkasi
Pandita i ma sipasupasuon i. Tung sura ndang panolopi natoras manang pangamai
(wali) pe, ianggo dung tuk umur ni baoa i nang boruboru i duapulusada taon be,
boi do nasida pasupasuon (patudos tu Undang-Undang Perkawinan R.I. No. 1/74).
7.
Ndang jadi
mambuat boru sahalak baoa na pasiranghon, saleleng somuli dope tungganeboruna
hian. Tarpasahat do tu ibana pasupasu parbagason, manang molo lias ibana sian
hasalaan siala ni parsirangon i, manang molo naung sidung uhum parhuriaon.
Suang songon i do nang tu boruboru na sirang.
8.
Sipabalion
do sian Huria halak parsiduadua. Molo dung sirang tungganeboruna parpudi jala
muli muse tu na asing jaloon ma halak i marguru manopoti, asa dijangkon mulak
tu Huria. Ianggo ina na tinindian dohot tubuna hot do parhuriaonna, molo so
parolopi di sangkap ni ama i laho marsiduadua. Dung muli panindi i tu halak na
asing, jala holan sasadasa niolina, boi ma nasida jaloon marguru panopoti.
9.
Ingkon jolo
marujung do parguruan ni halak na manopoti sala jala dijangkon mulak, asa boi
antoan ni Huria i nasida songon na tama tu ruas ni Huria. Molo adong pangalaho
na so tinagam (mendadak) isara ni parsahiton, une ma dihatai parhalado i asa
boi ditontuhon pangantoion ni Huria tu nasida.
10.
Ndang
haoloan Huria mangantoi parbagason ni sahalak ama na mabalu, ia so jolo salpu 6
(onom) bulan dung monding hinabaluhonna. Suang songon i nang tu ina na mabalu
sataon ma anggo tu nasida. Alai molo ala na adong do dakdanak na tading di
lampin (marumur di toru ni dua taon), Praeses do na boi mangalehon panimbangion
(dispensasi); alai partoru ma dung salpu tolu bulan.
11.
Sipinsangon
do parsaripeon roharoha na digoari kumpul kebo manang samen-leven, nang na
ginoaran kawin kontrak pe.
12.
Sitingtinghonon
do na so etongon be ruas ni Hurianta halak namarsaripe di balian ni Huria, na
marsaripe holan marhite catatan sipil, manang ala na parugamo na asing pe
hamulianna, manang niolina umbahen diulahon songon i (ida 1 Kor. 7:12 - 13 +
39). Alai tarjalo do nasida mulak tu Huria dung jolo ditolopi rapot ni
parhalado jala dung marguru manopoti.
13.
Sipinsangon
do parsaripeon na holan manjalo pasupasu raja.
14.
Tarpatupa
do pandidion tu anak na niain, dung adong keputusan sian pengadilan negeri
siala anak na niain (anak angkat) i.
15.
Sipabalion
do halak na mangoloi sirang parsaripeonna tung pena sirang sian pengadilan, ia
so sinirang ni hamatean manang ala parmainanon.
16.
Boi ma
pasahaton pandidion na badia tu tubu ni panindi, dung sidung mandohoti
parguruan manghatindanghon haporseaon.
17.
Boi do
pasahaton pasupasu parsaripeon, molo masihaholongan anak/boru ni Huria i dohot
boru/anak na ro sian na asing, molo olo parugamo na asing i gabe Kristen
marhitehite na manjalo pandidion na badia. Alai ingkon tanda tangananna do
parjanjian, paboa na rade ibana manorushon parguruanna, dung sidung
pamasumasuon i.
18.
Sitiroan,
sitogutoguon, siramothonon jala sipinsangon ni Huria do unang masa homo sex
dohot lesbian.
19.
Sitogutoguon
do ruas ni Huria i, jala gomos paboaon tu nasida, paboa na rap marhak do anak
dohot boru di arta warisan tinadinghon ni natorasna (Gal. 3: 28).
20.
Molo naung
jumolo ama monding maninggalhon ina na maranak marboru, unang ma dibagibagi
arta warisan molo metmet dope angka dakdanak i. Alai na boi do lehonon ni ina i
panjaean ni angka gellengna na magodang hombar tu ringkotna.
21.
Molo jumolo
ama manadinghon ina na so maranak so marboru, marhak do ina i mamangke arta
warisan i, saleleng diinganhon jabuna jala ndang muli tu halak na asing (hak
mewarisi bersyarat).
22.
Bayi tabung
na sian boni ni amanta dohot inanta i (inseminasi homogen) boi do manjalo
pandidion na badia. Molo ndang sian boni ni amanta dohot inanta i, dakdanak i
ma muse mamboan dirina tu Huria dung magodang ibana. Sipinsangon do na olo
manjalo hajajadi ni bayi tabung di keluargana, na so hadomuan ni boni ni ama
dohot ina na marsaripe i.
23.
Sada halak
na hona Ruhut Parmahanion dohot Paminsangon, holan sasadasa do na hona disi,
ndang hona niolina/sinondukna manang ianakhonna ianggo so dohot nasida
mangalaosi.
Molo burju ama manang ina na
so satahi dohot donganna saripe naung manimbil i, boi do didion posoposona, boi
do manghatindanghon haporseaon ianakhonna, boi do pasupasuon anak manang
boruna.
2. Ari parsorang ni dakdanak dohot pandidion.
1.
Siparmahanon
ni Parhalado do asa unang masa ruhut ni hasipelebeguon di tingki parsorang ni
dakdanak. Unang ma masa pamolati, pagar, salaon, manjujur purba, pangulpuhon,
pangarundingon di partopap ni posoposo dohot rumang ni juji uju manganggapi.
2.
Sipasahaton
do dakdanak i tu Debata marhite pandidion na badia, hatop intap ni na boi.
Ndang jadi pestapesta manang ulaon adat manundatisa.
3.
Hona uhum
huria do na marsaripe, molo sorang anak nasida baoa di toru ni sia bulan, jala
boruboru di toru ni ualu bulan dung manjalo pasupasu parbagason. Asing ma molo
adong Surat Hatorangan sian Dokter (prematur).
3. Parguru Manghatindanghon Haporseaon.
Ingkon
tangkas do panghobasion ni Parhalado ni Huria i di parguruan ni angka na naeng
manghatindanghon haporseaon. Unang ma so tanak parbinotoan, hatauon dohot
pangantusionnasida di Hata ni Debata na tarsurat di Padan na Robi, Padan na
Imbaru nang Katekhismus pe.
Nunga adong Buku Pedoman tu na
naeng manghatindanghon haporseaon di HKBP. I ma dipangke.
4. Di tingki na matean.
Naeng ma tangkas parmahanion
ni Parhalado ni Huria i, manogunogu jolma tu panghirimon di haheheon ni angka
na mate, ala hamonangan ni Kristus i, ganup adong na matean. Marhite i do hita
marmahani ruas i, unang tartait tu angka ruhut ni hasipelebeguon.
Tapasunggulhon ma nang lapatan ni parningotan di angka na monding :
- Ganup jolma do ingkon mate.
- Di banuaginjang do sambulo ni tondinta.
- Haporseaon na togu do na tau manghirim i.
- Nunga talu hamatean marhite haheheon ni Kristus Jesus Tuhanta i.
Asa on ma angka siingoton uju
matean:
A. Na so jadi :
1.
Padalan
juhut tata andorang so borhat tu udean, uju monding natuatua.
2.
Patupahon
juhut purpur sapata di parmonding ni sahalak na so maranak dohot so marboru,
manang di parmonding ni anak sasada na so sanga marhasohotan.
3.
Mambahen
sira tu batang ni na mate dohot na mangalangkai bangke ni na mate i.
4.
Ai nunga
ditaluhon Tuhanta hamatean marhite haheheonNa i. Ndang be tagamon biar dohot
songgotsonggot sian na mate i.
5.
Mangagendai
na mate maningkot, ia so ala sahit jiwa manang ala na solpoton. Siapulan do
ianggo sisolhot ni naung mate i.
B. Na jadi :
1.
Na jadi do
patupaon pembakaran mayat (kremasi) di angka keadaan na terpaksa, isarana ala
maol ni tano kuburan dohot alasan na asing dope pinasahat ni suhut. Alai
dijamothon Huria i ma unang masa ruhut hasipelebeguon, songon i di na
mangongkal holi.
2.
Jadi do
boanon tu gareja angka ruas ni Huria na monding, angka na burju marminggu dohot
marulaon na badia tagan di ngoluna, dung jolo ditolopi parhalado ia adong
pangidoan ni keluarga.
3.
Ia adong na
monding, alai ndang dapot bangkena, jala nunga saep roha naung tutu do monding
ibana, hombar tu pangalaho ni na masa i, boi do pamasaon kebaktian mardongan
agenda, asa tarapul na matean i, jala mangolu di nasida panghirimon na
manongtong i.
C. Sitiroan :
1.
Sitiroan do
ruas ni Huria na matean, asa unang be masa disi nasa ruhut ni hasipelebeguon,
songon na tama di angka naung hinamonanghon ni Kristus.
2.
Sitiroan do
ruas ni Huria di tingki na paias kuburan dohot uju ziarah, asa tongtong ingot,
na marojahan do hamamatena tu hamatean dohot haheheon ni Kristus, naung
manaluhon hamatean ni jolma. Ala ni i unang be masa disi :
a.
Na
martonatona.
b.
Na marsuap;
asing ma molo holan laho paiashon ilu.
c.
Na mamboan
sipanganon hasoloan ni na mate i tagan di ngoluna.
3.
Asa
sitiroan do molo adong na pamasa sijagaron, sanggul marata uju monding
natuatua. Unang masa disi ulaon hasipelebeguon, alai ulaon kebudayaan ma i
huhut naeng hatindanghononhon, Debata do naung pasahathon pasupasu naung jinalo
ni pinompar ni natuatua i tagan di ngoluna, nang marhite pasupasu na
pinangidona sian Debata Jahowa tu pangapudian ni angka pomparanna. Holan Debata
Jahowa do tahe na tuk pasauthon pasupasu i laho ruar nang laho bongot pe,
songon na hinatindanghon ni si Musa i (5 Musa 28:5 - 6). I ma na ingkon torang
tarida/tarbege di na masa ulaon i.
4.
Sitiroan
do, unang ma sai diharingkothon ruas ni Huria i na pajongjong tugu, ala ndang
denggan panghorhonna :
a.
Tu ngolu
haporseaon.
b.
Tu ngolu
ekonomi.
c.
Tu ngolu
parsaoran siala toal.
Tumagon ma
tapauli tugu na mangolu isara pajongjong parsikolaan, gareja, koperasi sarikat
tolong menolong, beasiswa dohot na suman tusi.
Alai molo tung ingkon masa ma na pajongjong tugu ala porlu patuduhon hasadaon ni ompu, jumolo ma tarida hasadaon di bagasan Kristus paboahon na rumar do tanoman i ala naung hehe Tuhan jala paheheonNa hita sian na mate.I ma tahe ruhutruhut na umarga di hasadaon ni sude marga, houm dohot bangso pe, songon hasadaon ni pamatang ni Kristus i di portibi on di bagasan HuriaNa i. Ia dibagi pe burukburuk ni na mate, ndada na gabe i pasingkop lungun ni roha. Panghirimon di ari ni Tuhan i do na tarbahen pasingkop lungun na di bagasan rohanta i, di na rap manomunomu hita di ari ni Tuhan i (1 Tes. 4: 13-18).
Alai molo tung ingkon masa ma na pajongjong tugu ala porlu patuduhon hasadaon ni ompu, jumolo ma tarida hasadaon di bagasan Kristus paboahon na rumar do tanoman i ala naung hehe Tuhan jala paheheonNa hita sian na mate.I ma tahe ruhutruhut na umarga di hasadaon ni sude marga, houm dohot bangso pe, songon hasadaon ni pamatang ni Kristus i di portibi on di bagasan HuriaNa i. Ia dibagi pe burukburuk ni na mate, ndada na gabe i pasingkop lungun ni roha. Panghirimon di ari ni Tuhan i do na tarbahen pasingkop lungun na di bagasan rohanta i, di na rap manomunomu hita di ari ni Tuhan i (1 Tes. 4: 13-18).
5. Mangongkal holi
- Haoloan do mangongkal holi molo ala ni :
- Kuburan na sega.
- Kuburan na nieak ni dalan, manang aek magodang, tanah longsor, parhutaan, pembangunan, industri, na pasadahon simin, na pasadahon saringsaring tu simin na imbaru.
- Na pasadahon kuburan ala mate di luat na dao.
- Molo tung adong angka na naeng pasadahon saringsaring (holiholi) ingkon radot ma parhalado ni Huria maniroi, asa unang masa disi ruhut ni hasipelebeguon songon na manortori holiholi, manulangi, na mangandungi, pamasuk holiholi tu ulos, tu pinggan dohot ampang, manganapurani, songon i nang pamasuk batang ni pisang tu pangongkalan ni holiholi i domu tu ruhut hasipelebeguon.
- Naeng ma parbinoto parhalado ni Huria, molo masa na mangongkal holi, laos songon i manimpan holiholi i paima dipamasuk tu ingananna. Molo dao inganan i, gabe tu gareja ma i disimpan. Molo ulaon sadari, jalo ma sian kuburan na leleng tu kuburan na imbaru. Ndang sipatupaon be maragenda disi. Ndang jadi ditortorhon saringsaring, jala unang ma diiringi gondang manang musik laho pamasukhon tu inganan na imbaru.
6. Gondang.
- Sitogutoguon do ruas ni Huria tu pangantusion na marojahan tu hamamate dohot haheheon ni Kristus, songon tanda ni panghirimon, haluaon dohot hamonangan di angka na porsea maralohon sidangolon, sibaran ro di hamatean.
- Ala boi do ro angka pangunjunan di na pamasa gondang, isara ni na siarsiaran, songon hataridaan ni haporseaon na hurang, gabe sitiroan ni parhalado ni Huria do ganup na pamasa gondang.
- Ganup gondang naeng ma dimatamatai jala ingkon dipaujung di bagasan tangiang.
- Sipamanaton jala sijagahonon do asa unang masa nang na manjujur ari, mamele sombaon, ugasan homitan dohot pasipasi ni hasipelebeguon na asing.
- Hatolopan Huria do gondang di tingki na matean, alai ndang jadi masa disi ondaonda hasipelebeguon, jala ingkon jolo tangkasan ni parhalado taringot tu ruhut ni gondang i.
DEBA PANGALAHO SIALOON DOHOT SIPASIDINGON UNANG HASURAHAN
1. J uj i.
Ia juji i ma meammeam,
lalaplalap na pasuda tingki dohot hepeng, na manegai harohaon, rumatangga dohot
ulaon. Sipasingoton do nasa na mangulahon juji dohot na manjabuisa. Alai molo
so tarpasingot be, pinsangon ma Lam marnipis do haporseaon bahenon ni juji, ala
marojahan tu nasib dohot sibaran do halak na mangulahon sisongon i.
Hinaroa ni parjujion, i ma na
sai holan mangalului pangomoan, alai rugi halak dibahen, mate ma harohaon dohot
panghilalaan na marsiurupan. Siluluan do pangomoan na tingkos i marhite
haporseaon di ulaonniba (Luk. 19:1-7), huhut ingkon adong roha na marpanarihon
di dongan jolma (1 Kor. 12:14 - 16).
2. P a m u n u.
Sitingtingon do bali sian
Huria angka ruas sibunu jolma dung adong tangkas haputusan ni pengadilan jala
diparhatutu na binahenna i tu parhalado. Alai diingot Huria i ma huhut
manangianghon asa disolsoli parulanna i gabe muba rohana jala unang madabu tu
pandelean.
Na boi do jaloon nasida mulak
tu huria molo dung torang panolsolion dohot hamubaon ni rohana mangihuthon
panimbangion ni parhalado nang pe di bagasan hurungan ibana.
3. Parmabuk dohot parganja.
Sipasingoton jala sipinsangon
do parmabuk dohot parganja, narkotik, morpin dohot angka na suman tusi.
Sisosoan do dohot natorasna dohot keluargana laho marmahani dohot mangubatisa.
Manghorhon mara na balga do molo masa parmabuhon (1 Tim. 3:3) dohot parganjaon.
Torus do angka halak sisongon i gabe hatagian, ormus, ndang boi sonang rohana,
ndang diantusi be mulaulaon, ai nunga disegai dirina. Ndang hot be panatapanna,
tunduk ma ngoluna tu halilian ni rohana sandiri, boban ra dokdok nama
mandondoni rohana jala lupa di uhum hasintongan (Poda 31: 4:6).
Sipabalion do ruas naung
tangkas tarboto sigadis ganja, narkotik, morpin, dohot angka na suman tusi,
dung adong keputusan ni pengadilan negeri.
HAJONGJONGAN MARADOPHON PARUGAMO NA ASING DOHOT HURIA NA MAMULIK DOHOT BIDAT
- Siradotan ni Huria do manjaga kerukunan antar umat beragama, maradophon parugamo na asing di bagasan negaranta na berdasarkan Pancasila. Marhite i boi sumonang hita manghobasi ulaon Huria dohot manghatindanghon haporseaonta. Dipatandahon i do huhut na adong jaminan kebebasan beragama dohot jaminan keagamaan di negaranta. Siingotonta do, asa boi tongtong jumpang ngolu ni Huria na marpanindangion di tonga ni negara.
- Ndang jadi lapathononhon hata "kerukunan umat beragama" tu pangantusion "dos do sude ugamo i". Ai tong do marsihohot hita di haporseaonta, holan di bagasan Jesus jala marhite Ibana haluaon, hasintongan dohot hatutuon i (Ulaon 4: 12; 1 Kor. 3: 11; Joh. 14: 6).
- Siingotonta do hajongjonganta di angka upacara nasional, paboa na halak Kristen do hita, na tongtong marsihohot di bagasan pangoloion tu Kristus Raja ni angka raja jala Tuhan ni angka tuan (Rom 13: 17; 1 Tim. 2: 2; Ulaon 5: 29; Pangk. 19:16). Asa di na martangiang hita, i ma tangiang ni sada ruas ni Huria di sada negara na mangokui ugamo Kristen, songon sada ugamo na niokuan ni negara Pancasila. Jala ingkon tangkas do hita martangiang di bagasan Goar ni Jesus Kristus, Ulu ni Huria i.
- Sitingtinghonon do na so ruas be ianakhon ni Huria na "kawin kontrak" dohot na holan "kawin catatan sipil" dohot boru manang anak sian parugamo na asing, ala ndang pangantoi Huria di parbagasonna i (1 Kor. 7:12-13 + 39). Alai tarjalo do nasida mulak tu Huria dung adong pangidoanna tu parhalado jala dung jolo marguru.
- Huria na mamulik do etongon punguan na manimbil sian HKBP, saleleng so diokui HKBP nasida songon sada huria. Tarjalo do masuk tu Hurianta ruas ni huria na so maralo haporseaonna tu haporseaonta, marhite na mamboan surat hatorangan.
- Ala holan mangondolhon sabagian poda na dapot di Bibel i do angka bidat, sipinsangon do ruas ni Huria na laho mangihuthon bidat i. Ala ni i do ndang diokui HKBP hajongjongan ni bidat di ngolu haporseaon.
PANIMPULI
Asa naeng tongtong mangolu di Huria i roha na marmahani,
songon tangkas ni pamodaion di angka na olo tu hadaulaton tu Debata, ingkon
songon i ma tangkas ni paminsangion di angka na so olo tu hangoluan, asa unang
adong na mago, ala so ada sipaingot, jala unang marsapata nasida tu Huria i.
Dipabangkit do angka
partohonan di Huria i laho mangulahonsa songon parmahan, ndada songon panguhum
sambing. Diingot ma Hata na tarsurat i : "Ia ho anak ni jolma ! Nunga
hupabangkit ho bahen siparmahan halak Israel, dibahen i sai tangihon ma hata na
ruar sian pamanganku, angka sipatolhasonmu palumba nasida sian ahu. Molo hudok
tu parjahat i : ingkon mate ho, hape ndang dipalumba ho ibana, jala ndang
diapoi ho ibana tumundalhon dalanna na jahat i, asa dapotan hangoluan ibana
nian; sai na mate do nian parjahat i di bagasan hajahatonna, alai sian tanganmi
do partungguhononku mudarna. Alai anggo dipalumba ho do parjahat i, hape ndang
olo ibana tumadingkon hajahatonna i dohot dalanna na jahat i, mate di bagasan
hajahatonna ma ibana, alai malua do anggo tondim". (Hesekiel 3: 17:l9).
Huhut tapahusorhusor na nidok
ni Tuhanta Jesus, ai nunga dipasahat anakhinsu ni banuaginjang tu HuriaNa i,
asa dipabali angka na so olo paubahon rohana, ai ninna do : "Hulehon pe tu
ho anakhinsu ni harajaon banuaginjang i : Nasa na niihotanmi di tano on, na
tarihot ma i nang di banuaginjang; jala nasa na pinaluam i di tano on, malua ma
i nang di banuaginjang" (Mat. 16:19). Didok Tuhan Jesus dope : Jalo hamu
ma Tondi Parbadia ! Molo disesa hamu dosa ni manang ise, naung sesa ma i; molo
dipahot hamu dosa ni manang ise, hot do i". (Joh. 20: 22b:23).
- oOo -
Dicetak kembali oleh
HKBP Ressort Dolok Nauli
Pdt. Lerik Jon Panjaitan, STh – 0813 7021 3068
No comments:
Post a Comment